1- فلسفه نماز همان یاد خدا است،البته ذکری که مقدمه فکر و فکری که انگیزه عمل بوده باشد،

چنانکه در حدیثی از امام صادق (ع) آمده است که در تفسیر جمله «ولذکر الله اکبر» فرمود:یاد خدا کردن به هنگام انجام حلال و حرام ( یعنی به یاد خدا بیفتد به سراغ حلال برود و از حرام چشم بپوشد)

2-  نماز وسیله شست وشوی از گناهان و مغفرت و آمرزش الهی است چرا که خواه ناخواه نماز انسان را دعوت به توبه و اصلاح گذشته می کند،

لذا در حدیثی می خوانیم: پیامبر (ص) از یاران خود سوال کرد: اگر بر در خانه یکی از شما نهری از آب صاف و پاکیزه باشد و در هر روز پنج بار خود را در آن شست وشو دهد، آیا چیزی از آلودگی و کثافت در بدن او می ماند؟ در پاسخ عرض کردند: نه، فرمود: نماز درست همانند این آب جاری است، هر زمان که انسان نمازی می خواند گناهانی که در میان دو نماز انجام شده است از میان می رود و به این ترتیب جراحاتی که بر روح و جان انسان از گناه می نشیند، با مرهم نماز التیام می یابد و زنگارهایی که بر قلب می نشیند زدوده می شود.

3- نماز سدی در برابر گناهان آینده است،

چرا که روح ایمان را در انسان تقویت می کند و نهال تقوا را در دل پرورش می دهد و می دانیم ایمان و تقوا نیرومندترین سد در برابر گناه است و این همان چیزی است که در احادیث متعددی می خوانیم: افراد گناهکاری بودند که شرح حال آنها را برای پیشوایان اسلام بیان کردند، فرمودند: غم مخورید، نماز آنها را اصلاح می کند و کرد..

4- نماز، غفلت زدا است،

بزرگترین مصیبت برای رهروان راه حق آن است که هدف آفرینش خود را فراموش کنند و غرق در زندگی مادی و لذایذ زودگذر شوند، اما نماز به حکم اینکه در فواصل مختلف و در هر شبانه روز پنج بار انجام می شود، مرتباً به انسان اخطار می کند، هشدار می دهد، هدف آفرینش او را خاطر نشان می سازد، موقعیت او را در جهان به او گوشزد می کند و این نعمت بزرگی است که انسان وسیله ای در اختیار داشته باشد که در هر شبانه روز چند مرتبه قویاً به او بیدار باش گوید.

5- نماز خودبینی و کبر را در هم می شکند،

چرا که انسان در هر شبانه روز هفده رکعت و در هر رکعت دوبار پیشانی برخاک در برابر خدا می گذارد، خود را ذره کوچکی در برابر عظمت او می بیند، بلکه صفری در برابر بی نهایت. پرده های غرور و خودخواهی را کنار می زند، تکبر و برتری جویی را در هم می کوبد.

6- نماز وسیله پرورش فضایل اخلاق و تکامل معنوی انسان است،

چرا که انسان را از جهان محدود ماده و چهار دیوار عالم طبیعت بیرون می برد، به ملکوت آسمان ها دعوت می کند و با فرشتگان هم صدا و همراز می سازد، خود را بدون نیاز به هیچ واسطه در برابر خدا می بیند و با او به گفت وگو برمی خیزد. تکرار این عمل در شبانه روز آنهم با تکیه روی صفات خدا، رحمانیت و رحیمیت و عظمت او مخصوصاً با کمک گرفتن از سوره های مختلف قرآن بعد از حمد که بهترین دعوت کننده به سوی نیکی ها و پاکی ها است اثر قابل ملاحظه ای در پرورش فضایل اخلاقی در وجود انسان دارد. به همین خاطر در حدیثی از امام علی (ع) می خوانیم که در فسلفه نماز فرمود:« الصلوه قربان کلی تقی» نماز وسیله تقرب هر پرهیزکاری به خدا است.

7- نماز به سایر اعمال انسان ارزش و روح می دهد،

چرا که نماز روح اخلاص را زنده می کند، زیرا نماز مجموعه ای است از نیت خالص و گفتار پاک و اعمال خالصانه، تکرار این مجموع در شبانه روز بذر سایر اعمال نیک را در جان انسان می پاشد و روح اخلاص را تقویت می کند. بنابراین در حدیث معروفی می خوانیم که امیرمومنان علی (ع) در وصایای خود بعد از آن که فرق مبارکش با شمشیر ابن ملجم جنایتکار شکافته شد، فرمود: خدا را خدا را درباره نماز، چرا که ستون دین شما است.

8- نماز قطع نظر از محتوای خودش با توجه به شرایط صحت دعوت به پاکسازی زندگی می کند،

چرا که می دانیم مکان نمازگزار، لباس نمازگزار، فرشی که بر آن نماز می خواند، آبی که با آن وضو می گیرد و غسل می کند، محلی که در آن غسل و وضو انجام می شود باید از هر گونه غصب و تجاوز به حقوق دیگران پاک باشد. کسی که آلوده به تجاوز و ظلم، ربا، غصب، کم فروشی، رشوه خواری و کسب اموال حرام باشد چگونه می تواند مقدمات نماز را فراهم سازد؟ بنابراین تکرار نماز در پنج نوبت در شبانه روز خود دعوتی است به رعایت حقوق دیگران.

9- نماز علاوه بر شرایط صحت، شرایط قبول، یا به تعبیر دیگر شرایط کمال دارد که رعایت آنها نیز یک عامل موثر دیگر برای ترک بسیاری از گناهان است.در کتب فقهی و منابع حدیث، امور زیادی به عنوان موانع قبول نماز ذکر شده است از جمله مسئله شرب خمر است که در روایات آمده: نماز شرابخوار تا چهل روز مقبول نخواهد شد مگر اینکه توبه کند و در روایات متعددی ذکر شده که: از جمله کسانی که نماز آنها قبول نخواهد شد پیشوای ستمگر است و در بعضی از روایات دیگر تصریح شده است که نماز کسی که زکات نمی پردازد، قبول نخواهد شد و همچنین روایات دیگری که می گوید: خوردن غذای حرام یا عجب و خودبینی از موانع قبول نماز است، پیدا است که فراهم کردن این شرایط قبولی تا چه حد سازنده است؟

10- نماز روح انضباط را در انسان تقویت می کند،

چرا که دقیقاً باید در اوقات معینی انجام گیرد که تأخیر و تقدیم هر دو موجب بطلان نماز، است. همچنین آداب و احکام دیگر در مورد نیت و قیام و قعود و رکوع و سجود و مانند آن که رعایت آنها، پذیرش انضباط را در برنامه های زندگی کاملاً آسان می سازد