قال رسول الله (ص ) :
نماز، معراج مؤمن است
( کشف الاسرار، ج 2، ص .676 سرالصلوة ، ص 7،اعتقادات مجلسی ، ص 29 )
قال رسول الله (ص ) :
نماز نور مؤمن است
( شهاب الاخبار، ص .50 نهج الفصاحه ، ص 396 )
قال رسول الله (ص ) :
علامت و نشانه ایمان نمازاست
( شهاب الاخبار، ص 59 )
قال رسول الله (ص ) :
نماز، پایه و ستون دین شماست
( میزان الحکمه ، ج 5، ص 370 )
آیا شما هم بعد از نماز احساس می‌کنید بار سنگینی از دوشتان برداشته شد؟
!
وَ کان علىٌ اِذا حَضرَ وَقتُ الصلوةِ یَتَمَلمَلُ وَ یَتَزَلزَلُ فَیُقالُ لَهُ مَا لَکَ یَا اَمیرَ المُومِنین؟!
فَیَقولُ عَلیهِ السَلام: جَاء وَقتُ اَمانَةٍ عَرضَها اللهُ عَلَى السَمواتِ وَ الارضِ وَ الجِبالِ فَاَبَینَ اَن یَحمِلنَها وَ اَشفَقنَ مِنها .
هنگامى که وقت نماز فرا مى رسید امیر المؤمنین علیه السلام مضطرب شده تنش به لرزه مى‌افتاد و وقتی می‌گفتند : چه شده است که چنین منقلب هستید؟
می فرمود : وقت امانتى فرا رسیده است که آسمانها و زمین و کوهها آن را بر نتافتند و زیر بار آن نرفتند. امیرمؤمنان علی (ع) هم مثل خیلی ها بعد از نماز یک نفس راحت می‌کشید اما آن کجا و این نفسی که بعضی از ما می‌کشند کجا !
حضرت علی (ع) از اینکه حق عبادت را بجا آورده و دیگران از اینکه از دست نماز راحت شدند !
(محجۀ البیضاء ، ج 1 ، ص 378)
1-نماز برای دوری از تکبر واجب شده است
2-تکبر مادر همه گناهان است
3-شیطان اولین متکبر ودوستدار متکبران است
4-کسی که سر را در آستانه معبود نمی ساید متکبر است
5-کسی که اهل نماز نیست متکبر است و به تبع انجام هر گناهی برای او ممکن است
6-شیطان از اهل نماز فراری است زیرا نماز عامل دوری از تکبر است
ملا محمد علی مجتهد، معروف به مرحوم آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی از علمای به نام تهران بود که در سال 86 بدرود حیات گفت، اما سخنرانی‌ها و پندهای عرفانی و اخلاقی وی به یادگار مانده است و می‌توانیم هرچند به صورت مجازی هم که شده پای درس این استاد اخلاق تلمذ کنیم.
آیت‌الله مجتهدی رابطه خوبی با طلاب داشت، طوریکه فضای گرم و صمیمی بر حوزه علمیه‌شان حاکم بود.
این استاد برجسته اخلاقی، مباحث را چنان رسا ارائه می‌داد که در دل می‌نشست و این به صورتی است که حتی هم‌اکنون نیز پای صحبت و کلاس اخلاق ایشان نشستن خالی از لطف نیست.
در فضیلت نماز غفیله
یک مطلب بگویم: یزید آمد پیش امام چهارم (علیه السلام) گفت: می‌خواهم توبه کنم. امام چهارم به یزید فرمودند: دو رکعت غفیله را اگر بخوانی توبه‌ات قبول است. حضرت زینب (سلام الله علیها) شنیدند، ناراحت شدند و گفتند: برادر زاده این چه حرفی است که زدی؟ برادر من را شهید کرده حالا برود دو رکعت نماز بخواند خدا بیامرزدش؟ امام زین العابدین (علیه السلام) فرمودند: عمه جان موفق نمی‌شود بخواند این نماز را؛ چون کار بدی کرده است موفق نمی شود.
یعنی می‌خواهم بگویم این نماز غفیله را إن‌شاءالله شب‌ها بخوانید. دو رکعت است؛ من مقیدم که بخوانم دو رکعت غفیله را؛ اول بخوانید بعد چهار رکعت نافله مغرب را بخوانید.
این را هم یادگاری داشته باشید هم نماز غفیله بخوانید هم اگر کسی ایراد گرفت که چطور یزید دو رکعت غفیله بخواند خدا از سر تقصیراتش بگذرد؟ جوابش این است که امام فرمودند موفق به توبه و خواندن این نماز نمی‌شود.
پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود:
نماز، نماز نیست مگر به حضور قلب.
لَما رَأی العابثَ فی صلاته لَو خَشَعَ قَلبُ هذا لَخَشَعَ جوارحه؛۲
هنگامی که پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم دیدند نمازگزاری بیهوده، اعضا و جوارحش را حرکت داده و آرامش ندارد، فرمود: این شخص اگر قلبش خاشع و متوجه خدا بود، اعضا و جوارحش هم آرام و بی حرکت می بود.
از پیامبر اکرم(ص) نقل شده که فرمودند: «کسی که بی‌دلیل در مسجد با مسلمانان نماز به جا نمی‌آورد، او را نماز(کامل) نباشد
.»
همچنین فرمود: «نماز به جماعت سنت است اگرچه بر نوک نیزه باشد.» (کنایه از اینکه هرچند در سخت‌ترین شرایط باشد) و فرمود: «اگر درباره کسی که در نماز جماعت شرکت نمی‌کند پرسش شد، بگو: او را نمی‌شناسم.» (علامه مجلسی ذیل این روایت به نقل از امام صادق(ع) می‌نویسد: چنین کسی به عدالت شناخته نمی‌شود و غیبتش جایز می‌گردد و از وی باید کناره گرفت) (بحار، به نقل از النغلیه)
عوامل سلب توفیق از نماز صبح و همچنین نماز شب به دو گروه عمده دسته‌بندی می‌شود:
عوامل مادی:
1.فقدان برنامه‌ریزی و نظم در زندگی
2.پرخوری در شب
3.غرق شدن در مسایل مادی و دنیویی
4.خوردن غذاهای نامناسب در شب
عوامل معنوی:
1.ضعف در خداشناسی
2.گناه
3.ضعف اراده
فرزند آیت‌الله بهجت با بیان اینکه نماز اول وقت مورد تاکید پدرم بود، گفت: آیت‌الله بهجت همواره امام زمان (عج) را حاضر بر اعمالش می‌دید.
لذت خواندن نماز از هر چیزی در دنیا بالاتر است و عزم راسخ در ترک معصیت انسان را به جایگاه اصلی خود نزد خداوند میرساند.
دستور سجده سهو
سجده سهو به ترتیب زیر است بعد از نماز بلافاصله نیّت سجده سهو می کند و بعد به سجده می رود و می گوید: «بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْک اَیُّهَا النَّبِی وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَکاتُهُ» سپس سر از سجده بر می دارد و می نشیند، دوباره به سجده می رود و همان ذکر را می گوید و بعد از آن که سر از سجده برداشت تشهّد می خواند و سلام می دهد و احتیاط آن است که در تشهّد به مقدار واجب اکتفا کند و تنها به سلام آخر قناعت نماید.
سجده سهو باید رو به قبله و با حالت وضو و طهارت باشد و پیشانی را نیز بر چیزی گذارد که سجده نماز بر آن جایز است.
شک در عدد رکعتهای نمازهای چهار رکعتی در نُه صورت صحیح است:
اوّلـ شک میان «دو و سه» بعد از سر برداشتن از سجده دوم: باید بنابگذارد که سه رکعت خوانده و یک رکعت دیگر بخواند و نماز را تمام کند و بعد از نماز، یک رکعت نماز احتیاط ایستاده به دستوری که بعداً گفته می شود به جا آورد و اگر در سجده دوم بعد از ذکر واجب شک کند بنا بر احتیاط واجب همین دستور را عمل کند، بعداً نماز را هم اعاده نماید (این حکم در تمام مواردی که شک باید بعد از تمام کردن سجده دوم باشد جاری است).
شکهایی که نباید به آنها اعتنا کرد به شرح زیر است:
1ـ شک بعد از محل
2ـ شک بعد از سلام
3ـ شک بعد از گذشتن وقت نماز
4ـ شک کثیرالشّک یعنی کسی که زیاد شک می کند.
5ـ شک امام و ماموم
6ـ شک در نمازهای مستحبّی.
شکهای هشتگانه ای که نماز را باطل می کند به شرح زیر است:
1ـ شک در رکعتهای نماز دو رکعتی مانند نماز صبح و نماز مسافر، ولی شک در نمازهای مستحب دو رکعتی نماز را باطل نمی کند.
2ـ شک در رکعتهای نماز سه رکعتی (مغرب).
شکستن نماز واجب عمداً بنابر احتیاط جایز نیست، ولی برای جلوگیری کردن از ضرر قابل توجّه مالی یا بدنی مانعی ندارد، مثلاً اگر جان نمازگزار یا کسی که حفظ جان او واجب است به خطر بیفتد و بدون شکستن نماز رفع خطر ممکن نباشد باید نماز را شکست، همچنین برای حفظ مالی که نگهداری آن لازم است، امّا برای مالی که اهمّیّت چندانی ندارد، مکروه است.
در شش صورت اگر بدن یا لباس نمازگزار نجس باشد نماز او صحیح است:
1ـ در جایی که به واسطه زخم یا جراحت و دمل، لباس یا بدن به خون آلوده شده باشد.
2ـ در جایی که خون موجود در لباس کمتر از درهم باشد (درهم تقریباً به اندازه یک «بند انگشت» اشاره است).
3ـ هرگاه لباسهای کوچک مانند جوراب و عرقچین او نجس باشد.
4ـ محمول متنجّس.
5ـ لباس زنی که پرستار بچّه است.
6ـ در جایی که ناچار است با بدن یا لباس نجس نماز بخواند
مرد باید در حال نماز عورتین خود را بپوشاند، هرچند کسی اورا نمی بیند و بهتر است از ناف تا زانو را بپوشاند و از آن بهتر این که لباس کامل که در برابر افراد محترم در تن می کند به تن داشته باشد.
واجبات نماز یازده چیز است:
1ـ نیّت، 2ـ تکبیرة الاحرام، یعنی «اللّهُ اکبرُ» در اوّل نماز، 3ـ قیام، 4ـ قرائت، 5ـ رکوع، 6ـ سجود، 7ـ ذکر رکوع و سجود، 8ـ تشهّد، 9ـ سلام، 10ـ ترتیب، 11ـ موالات (پی در پی به جا آوردن اجزاء نماز).
واجبات نماز بر دوگونه است: بعضی رکن است و بعضی غیر رکن، رکن چیزی است که اگر آن را به جا نیاورد یا اضافه کند نماز باطل است، خواه عمداً باشد یا از روی سهو و اشتباه، ولی در واجبات غیر رکنی هنگامی نماز باطل می شود که آن را عمداً کم و زیاد کند و اگر از روی سهو و اشتباه کم و زیاد کند نماز صحیح است.
مسأله 864ـ ارکان نماز پنج چیز است: اوّل نیّت. دوم تکبیرة الاحرام. سوم قیام در موقع گفتن تکبیرة الاحرام و قیام متّصل به رکوع، یعنی ایستادن پیش از رکوع. چهارم رکوع. پنجم دو سجده (البتّه در نیّت زیادی تصوّر نمی شود و زیادی تکبیرة الاحرام نیز اگر از روی سهو باشد نماز را باطل نمی کند، هرچند احتیاط مستحب آن است که آن را اعاده کند).
وقت نماز ظهر و عصر
وقت نماز ظهر و عصر از اوّل ظهر شرعی (یعنی مایل شدن خورشیداز وسط آسمان به سوی مغرب) تا هنگام غروب آفتاب است و بهترین راه برای پی بردن به دخول وقت ظهر استفاده از شاخص است و آن این است که قطعه چوب صاف یا میله ای را در زمین هموار بطور عمودی فرو کند، صبح که خورشید بیرون می آید سایه آن به طرف مغرب می افتد و هر چه آفتاب بالا آید این سایه کم می شود، هنگامی که سایه به آخرین درجه کمّی رسید موقع ظهر است و همین که رو به زیادی گذارد و سایه به سوی مشرق برگشت اوّل وقت نماز ظهر و عصر است، البتّه در بعضی از شهرها مثل مکه در بعضی از روزهای سال هنگام ظهر سایه بکلّی از بین می رود و آفتاب کاملاً عمودی می تابد، در این گونه مناطق موقعی که مجدّداً سایه پیدا شد وقت نماز ظهر و عصر شده است.
1- نماز حضرت رسول (صلى الله علیه و آله و سلم )
دو رکعت است ؛ در هر رکعت بعد از حمد، پانزده مرتبه سوره قدر و در هر یک از
رکوع و بعد از سر برداشتن از آن و در سجود و بعد از سر برداشتن
از آن و در سجده دوم و بعد از سر برداشتن از آن پانزده مرتبه سوره قدر
خوانده مى شود و بعد از آن ، رکعت دوم نیز
مثل رکعت اول انجام مى شود.
2 - نماز حضرت على (علیه السلام )
چهار رکعت است به دو تشهد و دو سلام . در هر رکعت بعد از حمد، پنجاه مرتبه سوره توحید خوانده مى شود
نماز
آیات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد. دستور آن نیز این است که
انسان بعد از نیت تکبیر بگوید و یک حمد و یک سوره تمام بخواند و
به رکوع برود و سر از رکوع بردارد و دوباره یک حمد و یک سوره بخواند. باز
به رکوع برود تا پنج مرتبه ، بعد از بلند شدن از رکوع
پنجم ، دو سجده نماید و برخیزد. رکعت دوم را هم مثل رکعت اول به جا آورد و
تشهد بخواند و سلام دهد.
همچنین مى تواند به جاى خواندن سوره تمام ، یک سوره را پنج قسمت کند و یک آیه یا بیشتر از آن را بخواند و به رکوع برود و سر بردارد و
بدون این که حمد بخواند، قسمت دوم از همان سوره را بخواند و به رکوع برود؛ همین طور تا پیش از رکوع پنجم سوره را تمام نماید.
1- مستحب است که در هنگام خطبه نماز جمعه ، مردم ساکت باشند و از حرف زدن بپرهیزند، که صحبت کردن در وقت خطبه ها مکروه است .
2 - مستحب است که امام حمد و سوره را با صداى بلند بخواند.
3 - در رکعت اول بعد از حمد ((سوره جمعه )) و در رکعت دوم ، مستحب است که سوره ((منافقون )) خوانده شود.
4 - مستحب است که دو خطبه نماز جمعه ، در وقت ظهر خوانده شود.
1- مستحب است که انسان صبر کند تا نماز را به جماعت بخواند و نماز جماعت از نماز اول وقت که فرادى (تنها) خوانده شود بهتر است . همچنین نماز جماعتى را که مختصر بخوانند از نماز فرادى که آن را طول بدهند، بهتر مى باشد.
2 - وقتى که نماز جماعت بر پا مى شود، مستحب است کسى که نمازش را فرادى خوانده ، دوباره نمازش را به جماعت بخواند.
3 - بعد از تکبیر امام اگر صف جلو، آماده نماز و تکبیر گفتن آنان نزدیک باشد، کسى که در صف بعد ایستاده مى تواند تکبیر بگوید، ولى احتیاط مستحب آن است که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود.
4 - احتیاط مستحب آن است که جاى سجده ماءموم با جاى کسى که جلوى او ایستاده ، فاصله اى نداشته باشد.
1.در نماز جمعه و در نماز ظهر جمعه مستحب است که در رکعت اول بعد از حمد، سوره جمعه و در رکعت دوم بعد از حمد، سوره منافقون خوانده
شود
2- کسى که به هیچ قسم نمى تواند صحیح نماز را یاد بگیرد، احتیاط مستحب آن است که نماز را به جماعت به جا آورد
3 - احتیاط مستحب است که در نماز، وقف به حرکت و وصل به سکون ننماید
4 - مستحب است که نمازگزار در رکعت سوم و چهارم بعد از تسبیحات اربعه استغفار کند؛ مثلا بگوید: استغفر اللّه ربى و اتوب الیه یا بگوید: ((اللهم اغفرلى ))
